Beleidsdoelen

De Landbouwvisie en bijbehorende Samenwerkingsagenda Landbouw (SAL, vastgesteld in 2019) vormen de belangrijkste basis van het Utrechtse landbouwbeleid. De SAL beschrijft zes thema’s, namelijk; Verbinding Stad-Land, Gezondheid, Economisch rendabel, Circulaire landbouw, Natuurinclusieve landbouw en Klimaatneutrale landbouw. De Samenwerkingsagenda stelt concrete doelen voor 2023 en 2030. Jaarlijks rapporteren wij de voortgang aan Provinciale Staten. Over grotere projecten, zoals bijvoorbeeld de Voedselagenda en de Plattelandscoaches, vindt apart besluitvorming plaats. Verder vormt de SAL een belangrijke bouwsteen voor het provinciale beleid voor zaken als bodemdaling en de stikstofproblematiek.

Plattelandscoaches

Vanaf de start van het project op 1 december 2020 maken 198 ondernemers en/of erfeigenaren gebruik van een plattelandscoach . In 2021 hebben 135 nieuwe deelnemers zich aangemeld. De deelnemers zijn verdeeld over 25 gemeenten. Woerden is de gemeente met de meeste deelnemers, namelijk 18. Ook de gemeente Ronde Venen heeft er veel met 17 deelnemers.

De onderwerpen waar ondernemers mee aan de slag gaan zijn verschillend. Gezondheid en vragen rond landbouw die financieel winst oplevert worden het meest besproken. Andere onderwerpen zijn asbest, klimaatneutrale landbouw en de verbinding tussen stad en land.

Natuurinclusieve landbouw
Afgelopen jaar is de eerste fase van het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur (DLmN) afgerond. Wij hebben dit initiatief vanaf 2019 financieel ondersteund en we denken mee bij de uitvoering van verschillende projecten. Het platform LaMi heeft als belangrijke doelgroep agrarische ondernemers en is volop benut voor promotie van het project en kennisdeling. Het Actieplan moet bijdragen aan een meer natuurinclusieve landbouw en hiermee verhoging van de biodiversiteit. Tot en met eind 2021 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd:

• Er zijn meerdere webinars georganiseerd.  
• Tot einde 2021 zijn 40 duurzame bedrijfsplannen opgesteld en een tiental is in de maak.
• Van meerdere gebieden zijn analyses gemaakt van voorkomende biodiversiteit. Deze analyses worden gebruikt voor bewustwording en invulling van de duurzame bedrijfsplannen.
• Er zijn factsheets opgesteld over mogelijke verdienmodellen voor natuurinclusieve landbouw.
• Er is een POP3 aanvraag ingediend om het onderwerp Verdienmodellen verder door te ontwikkelen.

We verbinden DLmN met andere projecten en opgaven. Hierbij kan gedacht worden aan concrete projecten als de plattelandscoaches en de Regio Deal Foodvalley. Maar ook aan de inbreng bij grote opgaven zoals bodemdaling, de stikstofopgave en waterkwaliteit. Voor de tweede fase (2022-2023) van Duurzame Landbouw met Natuur is eind 2021 een subsidieaanvraag ingediend. Hiervoor hebben we middelen gereserveerd in de Kadernota 2022.
Wat betreft de pilot Groene Contour hebben Provinciale Staten vijf scenario’s vastgesteld. Dit mede op basis van het advies van de stuurgroep DLmN.
Naast DLMN hebben we in 2021 twee POP3+ openstellingen georganiseerd rondom natuurinclusieve landbouw. Een was gericht op Kennisoverdracht en de ander op Samenwerking voor innovatie. In totaal is hiervoor €1,6 miljoen geprogrammeerd. Er zijn 15 aanvragen gedaan, waarvan er circa 7 worden verleend (zie ook AVP).
Vanuit het thema natuurinclusieve landbouw hebben wij ook een bijdrage geleverd aan het Strategisch Bosbeleid. Hierin geven we invulling aan het beleid agroforestry en voedselbossen. Deze nieuwe vormen van agrarisch grondgebruik zijn een kans voor ondernemers. Zij kunnen bijdragen aan het Strategisch Bosbeleid door voor meer bomen en bos te zorgen.

Circulaire landbouw stimuleren

Circulaire landbouw is gericht op het optimaal inzetten en hergebruiken van grondstoffen en producten. Daarnaast richt het zich op het zoveel mogelijk voorkomen van reststoffen, afval en schade aan het milieu. We blijven daarbij inzetten op het stimuleren van innovatie en kennisverspreiding met betrekking tot efficiënte benutting van mineralen. In 2021 hebben we ingezet op:

• Verbinden kringlooplandbouw met de opgaven bodemdaling, stikstofproblematiek, waterkwaliteit, klimaatopgave en energietransitie.
• Communicatie over projecten kringlooplandbouw, duurzaam bodembeheer en klimaat via LaMi.nl.
• Begeleiden van de Regio Deal Foodvalley.
• Projecten van de Voedselagenda verbinden met kringlooplandbouw.
• De ontwikkeling van een proeftuin Kringlooplandbouw in de Kromme Rijn in overleg met LTO Noord en een vervolg op de Proeftuin Veenweiden.

Regio Deal Foodvalley

Als deelnemende partij van de Regio Deal Foodvalley werken we aan de transitie naar een toekomstbestendige circulaire landbouw, een duurzaam voedselsysteem en een versterking van de verbinding tussen de kennisclusters Ede/Wageningen en Utrecht. Dit gebeurt op drie sporen: 1.  landbouw, 2. voeding & gezondheid en 3. kennis en economie.
Spoor 1 werkt aan drie inhoudelijke thema’s: emissiereductie, circulair veevoer en bodemkwaliteit, aangevuld met ‘implementatie en communicatie’ (met ook aandacht voor verdienmodellen). Het doel is om op ruim 70 agrarische bedrijven zo’n 40 innovaties in de praktijk te testen. Voorbeelden zijn de herintroductie van reststromen, de toepassing van Bokashi en precisielandbouw. Inmiddels hebben zich voldoende bedrijven gemeld die willen deelnemen. Op 45 bedrijven is de uitvoering begonnen. Het daadwerkelijk plaatsen van meetapparatuur voor het meetnetwerk (stikstof en fijnstof) is vertraagd als gevolg van het niet kunnen leveren van chips.
Binnen het Spoor Voeding & gezondheid sluit met name het project Eetomgeving, werkpakket 2, aan bij onze provinciale Voedselagenda. Binnen dit project wordt geëxperimenteerd met het creëren van een gezonde voedselomgeving in diverse vormen als horeca, bedrijfskantine (MKB), zorg en op wijkniveau. Er wordt onder andere samengewerkt met de gemeenten Utrecht, Veenendaal en Rhenen.
Binnen het spoor Versterken van het kennis- en innovatiecluster werken wij samen met de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) aan het verstevigen van het netwerk met de Universiteit Utrecht en Wageningen. Daarbij benaderen we Utrechtse bedrijven om gebruik te maken van de Fondsen voor Shared Facilities.

Europese middelen benutten

Naast het doorlopende onderdeel LEADER binnen het Europese subsidieprogramma POP3 zijn drie subsidieregelingen opengesteld in 2021: de regeling kennisoverdracht aan groepen landbouwers, samenwerking voor innovaties voor samenwerkingsverbanden waarbij de landbouw is vertegenwoordigd en de regeling niet productieve investeringen water, waar de Waterschappen gebruik van maken. De eerste twee regelingen zijn gericht geweest op nieuwe verdienmodellen voor natuurinclusieve landbouw en de laatste richtte zich op water- en klimaatdoelen. Aanvankelijk was het ook de bedoeling om de regeling fysieke investeringen open te stellen in 2021, maar het Rijk besloot om in het kader van het Economisch Herstelfonds middelen beschikbaar te stellen via een landelijke concurrerende regeling fysieke investeringen. Daarom is de provinciale openstelling uitgesteld tot de zomer van 2022 en wordt voor deze openstelling ook gekeken naar de resultaten van de landelijke openstelling.

Op dit moment zijn 4 projecten van de regeling kennisoverdracht in behandeling. Dat zijn er 6 bij de regeling samenwerking voor innovatie en 4 bij niet productieve investeringen. Op dit moment kan nog niet aangegeven worden hoeveel subsidie per regeling verstrekt is.

In 2021 hebben partijen via de POP3+ regeling LEADER (Europees programma voor plattelandsontwikkeling) bij de LEADER-coördinatoren 52 ideeën ingebracht die tot doel hebben stad en land dichter bij elkaar te brengen. De ideeën hebben betrekking op verschillende, door de gebieden zelf bepaalde thema’s zoals: voedsel van dichtbij, plek voor pioniers, educatie en recreatie, eigen ketens/ kringlopen en de zorg voor elkaar. Vijf van de ideeën hebben geleid tot een concrete LEADER subsidieaanvraag. In 2022 zullen meer aanvragen volgen. Ook hebben initiatieven een verwijzing buiten LEADER om gekregen. Bijvoorbeeld bij een andere meer passende regeling binnen de provincie of elders in het netwerk. Zo krijgen ideeën die (net) niet binnen de voorwaarden van LEADER passen verder vorm en dragen zij ook bij aan de sociaaleconomische ontwikkeling van het platteland.