7.3.1 De integrale meerwaarde van militair erfgoed bij (gebieds)ontwikkelingen is hoger

Na twee decennia inspanningen van het Rijk, provincies en vele partners heeft het Werelderfgoedcomité op 26 juli 2021 besloten om de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) in te schrijven op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De NHW geldt als uitbreiding op de Stelling van Amsterdam. Beide linies vormen nu één werelderfgoed onder de naam Hollandse Waterlinies. Deze erkenning van de uitzonderlijke universele waarden van de NHW werd mogelijk door een intensieve samenwerking met de provincies Noord-Holland, Gelderland, Noord-Brabant en het Rijk. Om de Hollandse Waterlinies verder te ontwikkelen als aanjager van ruimtelijke kwaliteit en in te zetten als inspiratiebron hebben we in 2021 het Uitvoeringsprogramma Hollandse Waterlinies 2021–2024 “Van Verdedigingslinie naar inspiratiebron” vastgesteld. Met dit programma willen we de komende jaren het verleden met het heden verbinden en in de toekomst borgen. Na het behalen van de Werelderfgoedstatus en vaststelling van het nieuwe programmaplan zijn wij gestart met de actualisatie van het Pact van Ruigenhoek. Het Pact verenigt gemeenten, waterschappen en terrein beherende organisaties, die samen met de provincie ijveren voor het behoud en de ontwikkeling van de Hollandse Waterlinies
https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/nieuwe-hollandse-waterlinie-en-stelling-van-amsterdam-zijn-een-unesco-werelderfgoed

Beoogd resultaat 2021	Status		Toelichting
Het middels een integrale aanpak Versterken en Verbreden van een betere ruimtelijke kwaliteit in de hoog dynamische aandachtsgebieden van de waterlinie.		We hebben diverse gebieden verder ontwikkeld. De integrale werkwijze werpt hierbij zijn vruchten af. Dit is merkbaar in de voortgang van de aandachtsgebieden. Voorbeelden zijn de koppeling van de waterlinie aan de versterkingsopgave van de Lekdijk; de verbinding van de agrarische structuurversterking op het Eiland van Schalkwijk aan de ontwikkeling en versterking van het waterliniegebied; de doorontwikkeling van de plannen voor het Lunettenpark waar de ruimtelijke kwaliteit voor recreatie aanzienlijk verbeterd wordt. In een intensief traject met de USP-partners hebben we een locatie voor het Ronald McDonald Huis gevonden die geen afbreuk doet aan de universele cultuurhistorische waarden van het werelderfgoed.
Het Versterken van de herontwikkeling van het erfgoed door met één of meerdere benoemde thema’s de kansen voor exploitatie te Verbreden.		Ondanks opnieuw een Coronajaar zijn in de thema’s recreatieve benutting, marketing en toerisme en duurzame ontwikkeling veel resultaten behaald. Voorbeelden: een aangepast programma voor Ode aan het Landschap; de Langeafstand Waterlinieroute is genomineerd voor Fietsroute van het Jaar 2022; onze Waterlinieroutes zijn opgenomen in de Mooiste Route Gids van de ANWB. Met deze activiteiten hebben we veel aandacht voor de waterlinies in de (digitale) media gegenereerd en daarmee de bekendheid van de waterlinies vergroot. Op het thema water is een Klimaatkansenkaart ontwikkeld voor koppeling met de klimaatopgave. De herbestemming van Fort Honswijk is voorbereid en restauratie van Fort Jutphaas is uitgevoerd. Ook is de eerste restauratie fase Fort Nigtevecht gestart en is de groepsschuilplaats bij Poort de Gagel op bijzondere wijze beschilderd. Daarnaast is een waterlinielandmark langs A12 gerealiseerd: Monument voor de waterlinie bij Laagraven - YouTube Daardoor hebben we de beleefbaarheid en bekendheid van waterlinies vergroot. De subsidieaanvragen voor de restauratie van forten bleven echter achter ten opzichte van de begroting omdat de capaciteit en daarmee de planning van uitvoerende partijen onder druk stond.
Het meer in hoofden, harten en handen Verankeren van de duurzame benutting en bescherming van militair erfgoed inclusief het strategische landschap en watermanagementsysteem.		In 2021 hebben we bescherming van militair erfgoed gefaciliteerd door de vaststelling van gebiedsanalyses kernkwaliteiten Hollandse Waterlinies voor de deelgebieden Utrecht Noord, Utrecht Oost en Eiland van Schalkwijk-Vreeswijk. Samen met de overige waterlinies-provincies en het Rijk hebben we het Afwegingskader Energietransitie voorbereid. Dat Afwegingskader biedt inzicht in de ruimte voor opwekking van hernieuwbare energie binnen de omgeving van het werelderfgoed. Voor duurzame benutting hebben we het advies van het interdisciplinaire Erfgoed Expert Team ingezet.